TMZ w Książnicy Zamojskiej o dzieciach obozowych

Bardzo dziękujemy Książnicy Zamojskiej za zaproszenie do współudziału w projekcie „ŚWIADKOWIE HISTORII”, realizowanym w ramach programu Cyfrowe Archiwum Dzieci Zamojszczyzny. Dziękujemy również za liczną obecność mieszkańców Zamościa, Zamojszczyzny i Zwierzyńca na spotkaniu w Książnicy Zamojskiej w poniedziałek, 27.10.2025 r.

W pierwszym rzędzie zasiedli młodzi ludzie — zapewne przyszli trochę „przygonieni” szkolnym obowiązkiem, jednak… wytrwale, w skupieniu, powadze, a momentami nawet ze łzami w oczach, wysłuchali naszego wystąpienia pt. „Podobne są raczej do trupków” – o Dzieciach Zamojszczyzny w obozie przesiedleńczym w Zwierzyńcu.
Mamy nadzieję, że nasz przekaz stał się dla nich impulsem do refleksji. Najgoręcej prosiliśmy, by chcieli słuchać swoich pradziadków, dziadków i rodziców – by nagrywali ich wspomnienia, spisywali i zachowywali ślady pamięci na… przyszłość.

Dyrektor Książnicy, pan Piotr Bartnik, wyraził podobną refleksję, jaka towarzyszyła również i mi: gdy byliśmy nastolatkami, zbyt mało interesowało nas to, co przeżyli nasi przodkowie. A przecież przed przeszłością nie sposób uciec. To dziedzictwo w nas rezonuje – i będzie rezonować, dopóki go nie wypowiemy, nie wykrzyczymy, nie wypłaczemy.

Podobnymi wrażeniami dzieliliśmy się w gronie członków TMZ. Wciąż żyją w nas te historie: Jana Zamoyskiego, który wywalczył u jednego z największych niemieckich zbrodniarzy możliwość ocalenia ponad 400 dzieci; Róży Zamoyskiej, która ryzykując życie własnych dzieci, przywoziła do obozu mleko, zupę, ubrania i pieluchy — i którą niemiecki żandarm popchnął, gdy prosiła o wolność dla matki z trojgiem dzieci; mieszkanek Zwierzyńca, które gotowały tę zupę dla obozowych dzieci; woźnicy Waleriana Chordeja; organizatorek ochronki, jak Wanda Cebrykow; matek, które przeszły gehennę wojny i obozu; naszych przodków i przodkiń, którzy swoją odwagą i serdecznością pokazali nam, jak żyć dziś… Jak Mama pana Andrzeja – Janina Osmulska, która jako młodziutka dziewczyna organizowała zbiórki żywności. Jak panie Szuta i Wandycz, wciąż mieszkające w Zwierzyńcu. Poczytaliśmy, poopowiadaliśmy, powzruszaliśmy. Przodkom dziękujemy, a potomkom życzymy, by z takich wzorców chcieli czerpać.

Dziękujemy także naszym uczniom ze Szkoły Podstawowej w Zwierzyńcu: Ela Wasąg i Kuba Kasprzak wprowadzili nas już w prawie listopadowy nastrój zaduszkowy, a Amelka Jarecka w formie poetyckiej przypomniała Anioła Dobroci… Pani Dyrektor, Grażyna Kawka, która należy do TMZ, zaprosiła zaś na uroczystość zmiany imienia z Dzieci Zamojszczyzny na Róży Zamoyskiej i Dzieci Zamojszczyzny.

Fot. Waldemar Jarecki

Zdjęcia ze spotkania można obejrzeć w Galerii.